Ζητήματα Γλώσσας, Ετερότητας και Εκπαίδευσης

Περίληψη

Η Ελλάδα και η ελληνική διασπορά συγκροτούν δυναμικούς χώρους γλωσσικής πολυμορφίας στην κοινωνία και στην εκπαίδευση. Σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα η ελληνική κοινωνία έχει πληθυσμιακά, πολιτισμικά και κοινωνικά μετασχηματιστεί από συνεχιζόμενα κύματα εσωτερικής και εξωτερικής μετανάστευσης. Σήμερα διαφορετικές πολιτισμικά και γλωσσικά κοινότητες, όπως οι μετανάστες, οι επαναπατριζόμενοι, οι μουσουλμάνοι, οι Ρομά, οι πρόσφυγες, με τις δικές τους πολυμορφίες, αντιπροσωπεύουν δυναμικά και πολύπλοκα ερευνητικά πεδία, αλλά και σημαντικές εκπαιδευτικές προκλήσεις. Τη δική της πορεία ακολουθεί η ελληνική διασπορά σε ποικίλες μορφές ανά την υφήλιο.
Ως ανταπόκριση σε αυτό το όλο και πιο ετερογενές περιβάλλον, τις τελευταίες δεκαετίες έχει σχεδιαστεί και υλοποιηθεί από την ελληνική πολιτεία, τα πανεπιστήμια και άλλους φορείς μια σειρά εθνικά προγράμματα σε σχέση με τις κοινότητες μεταναστών και επαναπατριζόμενων, σε σχέση με τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης, τις κοινότητες των Ρομά, την ελληνική διασπορά και τους πρόσφυγες. Πρόκειται για δράσεις που αναδεικνύουν και πραγματεύονται ζητήματα διγλωσσίας, αποδοχής της ετερότητας, ένταξης και διαπολιτισμικής συνείδησης. Οι δράσεις αυτές άλλοτε ξεκινούν από την κοινωνία και καταλήγουν στη σχολική τάξη και άλλοτε ακολουθούν την αντίστροφη πορεία. Η ανάδειξή τους είναι ο κύριος σκοπός τούτης της έκδοσης.

Περιεχόμενα

Πρόλογος || Μια επισκόπηση σε ζητήματα γλώσσας, ετερότητας και εκπαίδευσης στην Ελλάδα || Ταυτότητα vs. Ετερότητα: ζητήματα αναγνώρισης, διαχείρισης και αποδοχής της ετερότητας || Μεθοδολογικές αναπροσαρμογές στη μελέτη μεταναστευτικών ζητημάτων: προβληματισμοί στην προσέγγιση και ανάλυση του αφηγηματικού λόγου των μεταναστών φοιτητών-φοιτητριών || Η προσπάθεια κατίσχυσης της ιταλικής γλώσσας επί της ελληνικής, ως μέσο πολιτικής και πολιτισμικής επιβολής (Δωδεκάνησα 1912-1943) || Η διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας υπό το πρίσμα του εθνικού και μετα-εθνικού λόγου: προτάσεις γλωσσικής πολιτικής || Η μητρική γλώσσα ως προσόν και ως εμπόδιο: στάσεις των εκπαιδευτών της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας σε ενήλικους μετανάστες || Μπορεί να αλλάξουν οι στάσεις των μαθητών στην Ελλάδα απέναντι στην τουρκική γλώσσα και στον τουρκικό πολιτισμό; Μια έρευνα-δράση σε ένα δημοτικό σχολείο του Βόλου || Στάσεις απέναντι στη γλώσσα στην Κύπρο: κατασκευή ερωτηματολογίου, ανάλυση δεδομένων και ζητήματα αξιοπιστίας και εγκυρότητας || Υπερβαίνοντας τον γλωσσικό σεξισμό των εγγράφων της ελληνικής δημόσιας διοίκησης || Θρησκευτική γλώσσα και κοινωνική αλληλοδράση: από τον αφηγηματικό λόγο στις δομές εξουσίας || Gender identities in the bilingual Greek and Turkish Muslim community of Rhodes, Greece || Η ετερότητα του χιούμορ στη διαπολιτισμική αγωγή: έτερες πραγματικότητες, έτερες ταυτότητες, αλληλοκατανόηση και αποδοχή || Αξιοποίηση του πολιτισμικού κεφαλαίου των μαθητών σε μια διαπολιτισμική τάξη || Η συμπερίληψη της ετερότητας στην εκπαίδευση ως διαδικασία διατήρησης της διαφοράς || Ημέρες διαπολιτισμικών ανταλλαγών: αποτελεσματικός τρόπος ενδυνάμωσης των μαθητών/μαθητριών και των γονέων τους με διαφορετικό γλωσσικό και πολιτισμικό υπόβαθρο || Διαπολιτισμική επικοινωνία και εκπαίδευση ενηλίκων: το παράδειγμα των σεμιναρίων διά βίου μάθησης του δήμου Ρόδου || Διάδραση σε πολύγλωσσο και πολυπολιτισμικό περιβάλλον: από το πώς στο γιατί || H Ζάππειος Σχολή και το γλωσσικό πρόβλημα στην ομογενειακή παιδεία της Κωνσταντινούπολης || Εκπαιδεύοντας την Τρίτη γενιά: ζητήματα πρόσβασης, καινοτομίας και κινήτρων στη διδασκαλία της ελληνικής στον Καναδά || Οι διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ Ρομά και μη Ρομά μαθητών ως παράγοντας ένταξης στο σχολικό περιβάλλον: μελέτη περίπτωσης στο 1ο Δημοτικό και στο 2ο Γυμνάσιο Αγίας Βαρβάρας Αττικής || Μια συγκριτική προσέγγιση των απόψεων των εμπλεκομένων σχετικά με τα αποτελέσματα του «Προγράμματος Εκπαίδευσης Ρομά». Η περίπτωση του 10ου Δημοτικού Σχολείου Μυτιλήνης || Μαθαίνοντας, κατανοώντας και επικοινωνώντας με τον «άλλο»: μια παρέμβαση εκπαίδευσης εκπαιδευτικών στα μειονοτικά σχολεία της Θράκης || Οι επιμορφωτικές ανάγκες των εκπαιδευτικών στη δευτεροβάθμια μειονοτική εκπαίδευση: μια εμπειρική διερεύνηση στα δυο δευτεροβάθμια μειονοτικά σχολεία Ξάνθης και Ροδόπης || Bilingual minority education in Thrace from the aspect of educational policy and its efficiency in inclusion: responsibilities, attitudes, objections and a pedagogical perspective || Καλλιέργεια επικοινωνιακών δεξιοτήτων των Ρομά μαθητών στην πρότυπη νεοελληνική γλώσσα: αποτελέσματα αντισταθμιστικής διδακτικής παρέμβασης || Κείμενα ταυτότητας και κείμενα ταύτισης παιδιών και γονέων νηπιαγωγείου || Η γλωσσική βιογραφία και οι προκλήσεις μιας πολυτροπικής αφηγηματικής προσέγγισής της σε περιβάλλον μετανάστευσης: έρευνα με μαθητές και μαθήτριες από δημοτικά σχολεία του κέντρου της Αθήνας || Η χρήση των γλωσσικών και των διαπολιτισμικών βιογραφιών στην ανάδυση της πολυγλωσσικής δεξιότητας: η ένταξή της στην επιμόρφωση των καθηγητών γλωσσών || Καθημερινή προφορική αφήγηση (personal experience narratives – pens) και ταυτότητες: αποσπάσματα από την ακαδημαϊκή κοινότητα πρακτικής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου || Ομοιογενές εκπαιδευτικό υλικό για ανομοιογενείς γλωσσικά τάξεις: διαφοροποίηση και γραμματισμός || Η διαβάθμιση του λεξιλογίου στα αναλυτικά προγράμματα για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας || Η συμβολή του κριτικού γραμματισμού στη διδασκαλία των ξένων γλωσσών: μια πρόταση διδακτικής παρέμβασης με αφορμή την πρόσληψη της ελληνικής πραγματικότητας στον ισπανικό τύπο || Ελληνική γλώσσα, ellhnikh glwssa, eliniki glosa ή κάτι άλλο; Ποικιλότητα στη χρήση των Greeklish ως καθημερινού εργαλείου επικοινωνίας μέσω του διαδικτύου || Ο παιδαγωγικός ρόλος της παιδικής λογοτεχνίας και σχέδια δραστηριοτήτων στην εκμάθηση της ξένης γλώσσας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση || Η διαφοροποίηση της διδασκαλίας στο περιβάλλον ηλεκτρονικής μάθησης και διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας του ΕΔΙΑΜΜΕ || Τα Ουρανοποιηματάκια: μια δημιουργική κοινότητα μάθησης || Διερεύνηση γνωστικών στιλ στο ελληνικό ακαδημαϊκό περιβάλλον || Diversite linguistique: eveil et enseignement/apprentissage des langues || Η αποτελεσματικότητα της διαφοροποιημένης διδασκαλίας σε παιδιά με δυσλεξία στο μάθημα της νεοελληνικής λογοτεχνίας της Α΄ λυκείου: μια μελέτη περίπτωσης || Η συμβουλευτική διάσταση του ρόλου του εκπαιδευτικού ως παράγοντας ενδυνάμωσης των παιδιών με συναισθηματικές δυσκολίες || Teaching language in inclusive classes within the mainstream secondary school: a case study of a student with mild mental disability in Rhodes, Greece || Language in the science club: an interdisciplinary approach || Music as a bridge between language, otherness and education: the case of the Music School of Rhodes