Στωική και επικούρεια φιλοσοφία

Η στροφή της Ελληνιστικής φιλοσοφικής σκέψης προς τον άνθρωπο και, συνακόλουθα, την ηθική ή πρακτική φιλοσοφία έθεσε στο επίκεντρο τις ψυ­χονοητικές διεργασίες, την εξέταση των συναισθηματικών διαταραχών και την αναζήτηση τρόπων διευθέτησης αυτών.

H Ηθική για τους Στωικούς και Επικούρειους φιλοσόφους δεν περιορίζεται στην αναγνώριση των αρχών που διέπουν τις ηθικές επιλογές, αλλά συνιστά ένα υπαρξιακό μονοπάτι με κατεύθυνση την μεταμόρφωση της ατομικής ταυ­τότητας. Με τον προσανατολισμό στην ανάγκη του πρακτικού βίου, προσδιό­ρισαν τις γνωσιακές αρχές, την παραγωγή τους και όρισαν τις συμπεριφορές τους.

Ανάμεσα στους Στωικούς και τους Επικούρειους αναδεικνύεται η κοινή πεποίθηση σχετικά με τη θεμελιώδη ενότητα ψυχής και σώματος. Η ολιστική αντίληψη για την ανθρώπινη προσωπικότητα είναι κατανοητή ως μια ψυχο­φυσική και ψυχολογική μονάδα, παρά ένα συνδυασμό ψυχής και σώματος ή νου και συναισθημάτων, διακριτών και ανεξάρτητων μεταξύ τους. Συγκρίνο­ντας με τη σύγχρονη γνωσιακή θεραπεία, εντοπίζονται σημαντικοί παραλ­ληλισμοί που αποτυπώνουν τη φιλοσοφική βάση πίσω από τις θεραπευτικές προσεγγίσεις.

Όπως και στη σύγχρονη γνωσιακή θεραπεία, έτσι και στον Στωικισμό και Επικουρισμό, η πρόσβαση γίνεται μόνο με έλλογα μέσα. Οι επιστολές του Επί­κουρου έχουν καθημερινή αξία για την απαλλαγή από τις εσφαλμένες πεποι­θήσεις. Για τους Στωικούς τα πάθη είναι αλληλένδετα με τις πεποιθήσεις και εμπεριέχουν εννοιακές κατασκευές από την ερμηνεία που κάνει ο άνθρωπος για τις εντυπώσεις που παρουσιάζονται μέσω των αισθήσεων. Η θεραπεία είναι μια προσπάθεια σε όλη της διάρκεια της ζωής του ανθρώπου με στόχο τη λογική αναδόμηση των γνωστικών και συμπεριφορικών συνηθειών.

Η ξεχωριστή σημασία που έχει μελέτη της Ελληνιστικής φιλοσοφίας στο πλαίσιο της σύγχρονης γνωσιοεπιστήμης έγκειται στο ότι, ιστορικά, τότε ξεκι­νά η μελέτη των εννοιών της συνείδησης και ενσυνειδητότητας, της ενδοσκό­πησης, της επίγνωσης των λειτουργιών του εαυτού.. Η γνωσιοεπιστημονική προοπτική των Στωικών και Επικούρειων φιλοσοφικών θέσεων θεμελιώνει και υποστασιοποιεί την νευροεπιστήμη ως μελέτη των αιτιωδών σχέσεων μεταξύ εγκεφαλικών λειτουργιών και συμπεριφοράς.