Ελληνική πεζογραφία 1974-2010: Το μέτρο και τα σταθμά

Τα χρόνια 1974-2010 υπήρξαν αδιαμφισβήτητα η δημοκρατικότερη και πολιτικά ομαλότερη περίοδος στη ζωή του ελληνικού κράτους. Χρόνια ελευθερίας, όχι μικρής ευμάρειας και μάλλον γενικής ανεμελιάς, δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για την άνετη καλλιέργεια της λογοτεχνίας – και ειδικά της πεζογραφίας. Οι βαθιές μεταβολές που ταυτόχρονα έλαβαν χώρα στην αγορά του βιβλίου σε ολόκληρη τη Δύση (ανατροπή των αξιών, έκρηξη των αριθ­μών και θεσμικές καινοτομίες) επηρέασαν ριζικά και το ελληνικό βιβλίο – τη συγγραφή, την παραγωγή και την ανά­γνωσή του.

Η παρούσα μελέτη καταγράφει τους μετασχηματισμούς της περιόδου και εξετάζει τις επιπτώσεις τους στο ελ­ληνικό ιστορικό, κοινωνικό, παρωδιακό, φανταστικό και αστυνομικό μυθιστόρημα. Αναλύει τα κείμενα 205 πε­ζογράφων που δημοσίευσαν στα χρόνια της μεταπολίτευσης: τι λέει το έργο τους, πώς το λέει, τι επιλέγει να πα­ρατηρήσει και μέσα σε ποια συμφραζόμενα το θέτει. Ψάχνει, με άλλα λόγια, πώς το ελληνικό μυθιστόρημα και διήγημα ανέπλασαν την πραγματικότητα σε εθνικό, διεθνές, δημόσιο, ιδιωτικό, οικονομικό, πολιτισμικό και κο­σμοθεωρητικό πεδίο. Και κατόπιν επιδιώκει την καλλιτεχνική αξιολόγησή τους: σε τι είδους αφηγηματικές τε­χνικές προσέφυγαν, πόσο λειτουργικές είναι, σε ποιο βαθμό ανανέωσαν την παράδοση, αν μεταμόρφωσαν τη μα­τιά μας, και πόση απόλαυση προσφέρουν. Η μελέτη χρησιμοποιεί συνδυαστικά τα εργαλεία της Ερμηνευτικής, της Κριτικής, της Θεωρίας της λογοτεχνίας και της Ιστορίας της λογοτεχνίας.

***

Η Ελισάβετ Κοτζιά γεννήθηκε στην Αθήνα το 1954. Σπούδασε οικονομικά στην Αθήνα και στο Λονδίνο. Από το 1987 ώς το 2012 κάλυψε εβδομαδιαίως μια από τις στήλες κριτικής βιβλίου της εφημερίδας Η Καθημερινή. Το 2006 εξέδωσε τη μελέτη Ιδέες και αισθητική, μεσοπολεμικοί και μεταπολεμικοί πεζογράφοι 1930-1974 (εκδ. Πόλις). Κείμενά της έχουν δημοσιευτεί στα λογοτεχνικά περιοδικά Γράμματα και τέχνες, Η λέξη, Εντευκτήριο, Πλανόδιο, Νέα Εστία, Ποίηση, The books’ journal κ.ά.

 πίνακας εξωφύλλου: Daniel Rich: “Athens”, 2017