Φιλοσοφία και επιστήμες στον εικοστό αιώνα

Το ανά χείρας συλλογικό έργο συνιστά τον «δεύτερο τόμο» –ή μάλλον τον δίδυμο αδελφό– του επίσης συλλογικού έργου Φιλοσοφία και επιστήμες στον 20ό αιώνα που εκδόθηκε το 2013 από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης υπό την επιμέλεια του Αριστείδη Μπαλτά και του Κώστα Στεργιόπουλου. Οι δύο τόμοι αποτελούν ενιαίο καρπό και απόσταγμα μιας μακράς διαδρομής που ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του 1980 ως μεταπτυχιακό σεμινάριο στο ΕΜΠ και συνεχίζει έκτοτε αδιάλειπτα.

Ο πρώτος τόμος αφορά τις σχέσεις ανάμεσα στις ριζοσπαστικές καινοτομίες που γνώρισαν τα Μαθηματικά και η Φυσική από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1920, από τη μια μεριά, και στη γέννηση της «αναλυτικής» φιλοσοφικής παράδοσης και στη συγκρότηση του κλάδου της Φιλοσοφίας της Επιστήμης, από την άλλη. Το πρίσμα της προσέγγισης είναι η ιδέα ότι οι επιστημονικές καινοτομίες προκαλούν τη φιλοσοφία και την αναγκάζουν να αποκριθεί. Ο ανά χείρας δεύτερος τόμος αφορά τις σχέσεις ανάμεσα στην «ηπειρωτική» φιλοσοφική παράδοση –με κύρια αναφορά στη γαλλόφωνη συνιστώσα της– και στις ριζοσπαστικές καινοτομίες που γνώρισε κατά τα μέσα του 20ού αιώνα το πεδίο των κοινωνικών επιστημών και των επιστημών του ανθρώπου. Το πρίσμα εδώ είναι ότι οι καινοτομίες αυτές συνιστούν από κοινού μια νέα ρηξικέλευθη γνωσιολογική προσέγγιση που μπορεί να ονομαστεί «δρόμος της έννοιας».

Το βιβλίο είναι εισαγωγικού χαρακτήρα. Δεν προϋποθέτει εξειδικευμένες γνώσεις, ενώ αναφέρεται και στο ευρύτερο κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο όπου είδε το φως αυτή η νέα προσέγγιση. Υπό αυτούς του όρους απευθύνεται σε κάθε αναγνώστρια ή αναγνώστη με τα ανάλογα ενδιαφέροντα. Ωστόσο, οι εργασίες που συναποτελούν το βιβλίο είναι πρωτότυπες. Δεν υπολείπονται σε πληρότητα ή επάρκεια από επαγγελματικού επιπέδου εργασίες της διεθνούς σκηνής, συνιστώντας έτσι συμβολή στον αντίστοιχο διεθνή διάλογο και ανοίγοντας ενδεχομένως κάποια νέα μονοπάτια.